Creatief met bakstenen

Hoeveel toepassingen kun je verzinnen met een baksteen? Die vraag stellen 'creativiteitsgoeroes' nog wel eens, en de veronderstelling is: hoe meer toepassingen je kunt bedenken, hoe creatiever.

Of dat zo is valt te betwijfelen. Robert Fritz zei ooit: 'De beroemde architect Frank Lloyd Wright had maar één toepassing voor een baksteen, namelijk huizen bouwen. Was hij daarom minder creatief?'

Hoe creatief zijn we eigenlijk?
Onlangs zat ik te bladeren in een aardig boekje over innovatie van Stephen M. Shapiro, Best practices zijn dom.
Shapiro heeft vele groepen de bakstenenvraag gesteld, en het resultaat was niet om over naar huis te schrijven. Kijkend naar de steen kwamen de meeste mensen tot dezelfde beperkte toepassingen.

Maar toen Shapiro hen vroeg om te denken aan manieren om een baksteen voor iets concreets (bijvoorbeeld je lichaam) te gebruiken, kwamen er veel meer ideeën (als gewicht om spieren te trainen, op je hoofd leggen om je houding te verbeteren, als scrubsteen, enzovoorts).

Puntdenken en lijndenken
Shapiro's conclusie is dat puntdenken (uitgaan van alleen de baksteen) nuttig kan zijn, maar dat lijndenken (de baksteen aan een toepassing verbinden) de ware kern van creativiteit is.

Kunstenaars (zoals Frank Lloyd Wright) zijn meesters in het verbinden van middelen aan een toepassing. Ik lees nu de mooie Beethoven-biografie van Jan Caeyers, die ook weer laat zien hoe een kunstenaar zijn vermogen moet ontwikkelen om de bakstenen (klanken, muzikale vormen) te gebruiken en aan te passen voor het verwezenlijken van zijn muzikale visie.

De visie van de meester
Kijkend naar de noten op zijn papier had Beethoven ook kunnen besluiten een jaar te besteden aan andere, niet-muzikale dingen die je met die bolletjes, lijntjes en vlaggetjes kunt doen. Dat had misschien een aardig schilderijtje opgeleverd, maar je moet er toch niet aan denken dat 's werelds grootste componist zoveel tijd kwijt zou zijn geweest aan dingen die niet aan zijn persoonlijke visie hadden bijgedragen.