 |
| Bron: Wikimedia Commons |
Het betekent wel dat ik bij thuiskomst altijd ontdek dat de wereld in de tussentijd niet stil is blijven staan. Wat me dit keer erg trof was het bericht van het overlijden van Stephen R. Covey.
Covey was een van de bekendste 'goeroes' op het gebied van persoonlijk leiderschap. Hij was al een oude man maar nog lang niet 'der dagen zat'. In april kreeg hij fietsend op een steile weg in Utah een ongeluk, en aan de verlate gevolgen daarvan overleed hij op 16 juli.
Nalatenschap
Het is altijd makkelijk om kritisch naar opvallende mensen te kijken. Ook Covey werd soms bekritiseerd, om zijn mormoonse geloof, om zijn nadruk op ouderwetse familiewaarden. Zelf heb ik wel eens moeite gehad met zijn gewoonte (die hij overigens deelt met veel Amerikaanse auteurs op zijn gebied) om ideeën van anderen zonder bronvermelding over te nemen.
Maar veel waardevoller is het om te kijken naar wat zo'n opvallende man bijgedragen heeft. Zijn nalatenschap, om in zijn eigen termen te spreken. En die is groot, heel groot. Je kunt nauwelijks om hem heen.
Pakkende vorm
Een groot aantal ideeën die Covey beschreef zijn gemeengoed geworden: proactiviteit, win-win denken, de Cirkel van Invloed, onderscheid maken tussen urgente en belangrijke dingen. Veel van deze ideeën waren niet van hemzelf. Covey's grote kracht lag om te beginnen in het verzamelen en bundelen van ideeën en ze presenteren in een pakkende vorm: een kader dat hij 'The Seven Habits of Highly Effective People' noemde. Zeven gewoontes, in gewoon Nederlands:
1. Niet mieren over wat je niet kunt veranderen, maar energie steken in waar je wat aan kunt doen.
2. Een beeld vormen van wat je belangrijk en waardevol vindt om te bereiken.
3. Je leven en tijd zo indelen dat je ook aan die belangrijke dingen toekomt.
4. Zoeken naar oplossingen die wederzijds voordeel bieden.
5. Luisteren om te begrijpen, daarna pas praten om begrepen te worden.
6. Zoeken naar synergie in samenwerking: verschillen waarderen, elkaars kracht gebruiken en elkaars zwakten compenseren.
7. Jezelf onderhouden: gezond leven, leren, sociaal actief zijn, en bewust blijven van je waarden.
Een van de mooiste eigenschappen van zijn werk heb ik altijd de verfrissende ouderwetsheid ervan gevonden. Covey bood geen snelle trucs voor goedkoop succes. Hij bood principes. Zoals hij zelf zei: 'waarden bepalen je gedrag, principes bepalen de gevolgen van je gedrag.'
Het zijn de eenvoudige, ouderwetse regels die we zo makkelijk vergeten:
Dat we niet verantwoordelijk zijn voor onze omstandigheden, maar wel voor de keuzes die we in die omstandigheden maken.
Dat mensen net als machines niet onbeperkt kunnen draaien, maar af en toe onderhoud nodig hebben.
Dat verschillen niet alleen lastig maar ook waardevol zijn.
Dat niemand graag in een relatie zit waarin hij structureel meer moet inleveren dan hij ontvangt.
Ik heb het altijd erg sterk gevonden dat Covey zich niet alleen richtte op het 'wij' (wat al snel zou leiden tot overmatig aanpassen aan anderen, of tot holistische vaagheden) of alleen op het 'ik' (wat al snel leidt tot succes najagen ten koste van anderen, of tot spiritueel narcisme).
Covey richt zich op de plek van het 'ik' in het 'wij'. Gewoonten 1-3 gaan over de stap van 'afhankelijkheid' naar 'onafhankelijkheid', ofwel je eigen plek vinden. Voor sommigen is de kous daarmee af, maar voor Covey is dat maar de eerste stap. Gewoonten 4-6 gaan daarom over hoe je, met je duidelijke eigen plek, weer bewust 'wederzijdse afhankelijkheden' met anderen kunt aangaan. En Gewoonte 7 gaat daarna over even afstand nemen en jezelf opfrissen, alvorens weer aan het werk te gaan.
Simpel, effectief, en o zo belangrijk.
Persoonlijkheid
Ik heb het geluk dat ik Covey een paar jaar geleden nog in Nederland hoorde spreken. Daar realiseerde ik me dat er meer was dan de inhoud alleen. Het verhaal was me inmiddels wel bekend. Het was de man zelf die het verschil maakte.
Ondanks zijn leeftijd leek Covey groot en massief. Misschien lag het aan zijn klassieke jasje met schoudervulling, misschien was het door dat imposante kale hoofd. Maar vooral was het omdat de man de indruk maakte dat hij zijn eigen verhaal niet alleen vertelde, maar belichaamde. Hij had iets aartsvaderlijks over zich.
Hij vertelde hoe de verandering van 20e-eeuwse industriële samenleving naar moderne kenniseconomie wordt tegengehouden doordat de denkwijzes niet veranderen. 'In this 21st century', zei hij, 'we still consider machines to be assets, and people to be costs.' Het kale hoofd ging even heen en weer. 'Well, how do you say "Duuhh!" in Dutch?'
Ik moest denken aan een verhaal uit zijn boek. Het ging over een gesprek dat hij had met de CEO van een groot bedrijf die klaagde dat zijn divisie-managers onvoldoende samenwerkten. Covey wees op de muur achter de man, waar de resultaten van de divisies stonden afgebeeld in de vorm van een paardenrace, met op ieder paard het hoofd van een van de divisie-managers geplakt. 'Vind je het gek dat ze niet samenwerken?'
En ik bedacht dat de grootste nalatenschap van Covey misschien wel het feit is dat CEO's en regeringsleiders luisterden (en hopelijk via boeken en andere media blijven luisteren) naar de stem van deze man en zijn gezonde principes.
