Veranderen doe je zelf..., toch?

Als je al een tijdje in een organisatie werkt, krijgen woorden soms een andere betekenis. Voor veel medewerkers staat reorganisatie inmiddels voor 'de volgende ontslagronde'. En is verandering een ander woord voor 'een nieuw setje onpraktische voorschriften van bovenaf'.

Nu zijn er mensen die alles sowieso graag bij het oude willen laten. Maar veel mensen willen best meehelpen, zolang ze zelf ook vorm aan zaken kunnen geven. Hun bezwaren worden maar al te vaak snel weggezet als 'weerstand' - ofwel iets wat doorbroken moet worden.
En dat is doodzonde. Niet alleen voor die mensen, maar ook voor de organisatie.

Organisatiekundige Thijs Homan stelt het duidelijk: binnen de informele organisatie (de onderlinge netwerken van medewerkers, waar het echte werk plaatsvindt) gelden belangen die de formele organisatie met haar rationele doelen vaak totaal over het hoofd ziet. De verandering van bovenaf doordrukken betekent dan dat je de formele en informele organisatie uit elkaar scheurt. In de praktijk: mensen gaan ja knikken en nee doen, of ze passen zich aan en verliezen iedere intrinsieke motivatie.

Is dat dan zo belangrijk, intrinsieke motivatie? Wel, als je streeft naar een hoogwaardige organisatie waarin professionele medewerkers het maximale van hun skills en inzet geven om de organisatie met hoge kwaliteit en innovatie vooruit te helpen, dan is de vraag stellen hem beantwoorden. En als je dat niet wilt, zou ik zeggen: welcome to the 19th century.

Bij de laatste bezuinigingsronde die ik als werknemer meemaakte waren er twee dingen die mij dwars zaten.
Ten eerste dat er uitsluitend op financële doelen werd gestuurd. Er werd gekeken hoe we met minder koek toe konden, en niet hoe we konden zorgen dat er meer koek kwam.
En ten tweede dat er zo weinig gebruik werd gemaakt van de kennis en creativiteit van ons, medewerkers, om oplossingen te verzinnen.

Om dat te doen is een openheid vereist die in sommige organisaties niet bestaat. Bijvoorbeeld omdat beursgenoteerde bedrijven nu eenmaal geen toonbeeld van openheid zijn. Of omdat er geen vertrouwen is. Verandering werkt het best als het een gezamenlijke inspanning is. Dat is dus ook waar mijn compagnon, Klaartje de Vrueh, en ik naar streven in ons komende dienstenaanbod voor Het Nieuwe Werken.

Helden (6): verantwoordelijkheid is ook niet alles

Met een partner ontwikkel ik momenteel een dienstenaanbod voor organisaties die bezig zijn met Het Nieuwe Werken.
Een thema daarin dat ons nu erg bezig houdt is verantwoordelijkheid nemen, iets waar mensen al eeuwen mee worstelen.

Zo las ik laatst over de befaamde Tocht naar Chatham in 1667.
Schepen onder Michiel de Ruyter voeren toen brutaalweg de Medway op en brachten de Engelse vloot op haar ankerplaats tot zinken. Een sterk staaltje, op veel schilderijen vereeuwigd, en altijd aangehaald als voorbeeld van daadkracht en onverschrokkenheid.

In werkelijkheid kwam dit helemaal niet zo makkelijk tot stand. Toen Cornelis de Witt, de vertegenwoordiger van het landsbestuur, onderweg de orders uit de envelop haalde, werd hij onthaald op een storm van protest. Hoe haalde hij het in zijn hoofd? Veel te gevaarlijk, vonden de kapiteins. (Dat sommigen van hen als Oranje-aanhangers onder het republikeinse bewind van De Witts broer Johan minder carrièrekansen hadden, zal ook niet hebben meegeholpen).

Er werd weinig gezocht naar oplossingen en veel naar problemen, noteerde De Witt in zijn journaal, en van De Ruyter kreeg hij weinig steun. Hij hield er serieus rekening mee dat de de expeditie zou moeten worden afgeblazen. Maar de volgende ochtend bleken de kapiteins toch in voor het avontuur.
Een van de redenen die wel voor deze ommezwaai wordt genoemd is dat de kapiteins alleen even wilden lieten blijken dat het niet hun idee was, om te zorgen dat de politici, en niet zijzelf, verantwoordelijk zouden zijn als het een fiasco werd.
Er is niet zo veel nieuws onder de zon.

Verantwoordelijkheid nemen voor grote ondernemingen of pijnlijke veranderingen is vaak lastig. Mensen schrikken er soms voor terug. Dekken zich liever in. En sommige beslissingen (vooral degene die de laatste tijd bij banken aan het licht komen) lijken juist in een soort roekeloze vlucht voorwaarts te zijn genomen.
En ook al ga je vierhonderdvijftig jaar terug in de geschiedenis: mensen blijven wat dat betreft mensen.